Japonya hükümeti, ülkenin azalan gemi inşa sanayisi kapasitesini güçlendirmek ve küresel rekabette yeniden öne çıkmak amacıyla yaklaşık 1 trilyon yen (yaklaşık 6,6 milyar dolar) büyüklüğünde bir kamu-özel yatırım fonu oluşturmayı planlıyor. Fon, önümüzdeki günlerde açıklanacak olan teşvik paketi kapsamında kamuoyuna duyurulacak. Yomiuri Shimbun gazetesinin hükümete yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre, fonun amacı sadece gemi üretimini artırmak değil; aynı zamanda Japonya’nın kritik üretim altyapısını modernize etmek ve enerji geçişi sürecinde deniz taşımacılığının dönüşümünü hızlandırmak.
Üretim altyapısı, yeni nesil teknolojiler ve çevreci gemiler desteklenecek
Kurulması planlanan fon; üretim kapasitelerinin artırılmasının yanı sıra yapay zekâ (AI), robotik sistemler ve otomasyon teknolojileriyle donatılmış modern tersane altyapısına sahip tesislerin kurulmasını da teşvik edecek. Bununla birlikte hidrojen, amonyak gibi düşük karbonlu alternatif yakıtlar kullanan yeni nesil gemilerin geliştirilmesi ve ticarileştirilmesi için Ar-Ge faaliyetleri fon kapsamında desteklenecek. Japonya’nın denizcilik ve ulaştırma stratejisinde temel hedeflerden biri olan karbon emisyonlarının azaltılması da projenin kritik unsurları arasında yer alıyor. Yeni teknolojilerin sektöre entegre edilmesi sayesinde, Japonya'nın iklim değişikliği ile mücadele çabalarına katkı sağlanması amaçlanıyor.
Gemi inşa sektöründe 1990’lardaki liderlik kaybı telafi edilmek isteniyor
Japonya, 1990’ların başına kadar küresel gemi inşa sanayisi üretiminin yaklaşık yüzde 50’sini karşılıyordu. Ancak 2000’li yıllardan itibaren Çin ve Güney Kore gibi Asya-Pasifik ülkelerinin sektörde güçlü pozisyonlar elde etmesiyle Japonya’nın payı 2023 itibarıyla yüzde 20’ye kadar geriledi. Bu daralma sadece üretim hacimlerinde değil, istihdam ve yatırım düzeylerinde de önemli kayıplara neden oldu. Sektördeki bazı büyük şirketler faaliyetlerini sonlandırdı ya da alternatif iş kollarına yöneldi. Yeni fon ile bu eğilim tersine çevrilmek isteniyor.
Japonya, yıllık gemi üretim kapasitesini iki katına çıkarmayı hedefliyor
Japonya hükümeti, yeni fon aracılığıyla 2035 yılına kadar yıllık gemi inşa kapasitesini mevcut 9,1 milyon ton düzeyinden 18 milyon tona çıkarmayı hedefliyor. Bu hedef doğrultusunda kamu ve özel sektörün 2035 yılına kadar yaklaşık 350’şer milyar yen katkı yapması bekleniyor. Kalan fonun ise devlet bağlantılı finans kuruluşları tarafından finanse edilmesi planlanıyor. Fonun çok yıllık bir yapıya sahip olacağı, yani tek seferlik değil; orta ve uzun vadeli sermaye akışıyla sektörün kalıcı olarak destekleneceği belirtiliyor.
Nitelikli iş gücü yetiştirme ve istihdam artışı da fonun kapsamına dahil
Sadece sermaye yatırımıyla değil, nitelikli iş gücünün yetiştirilmesi de teşvik paketi kapsamında önceliklendirilecek. Bu kapsamda tersanelerde ve yan sanayi tesislerinde görev alacak teknik personelin eğitimi için çeşitli hibe ve destek programları uygulanacak. Eğitim programlarının üniversitelerle iş birliği içinde yürütülmesi, teknik liselerle tersaneler arasında doğrudan bağlantılar kurulması ve iş garantili staj programları hayata geçirilmesi öngörülüyor. Bu sayede sanayi ile eğitim sektörü arasında daha sıkı bir entegrasyon kurulması hedefleniyor.
Gemi taşımacılığı stratejik bir ekonomik ve güvenlik unsuru olarak görülüyor
Fonun oluşturulmasının ardında yalnızca ekonomik gerekçeler değil, aynı zamanda jeopolitik ve stratejik kaygılar da bulunuyor. Japonya, dünyanın en büyük ithalatçı ve ihracatçı ekonomilerinden biri olarak, deniz taşımacılığına bağımlı bir ülke konumunda. Küresel tedarik zincirlerindeki kırılganlıklar, Rusya-Ukrayna savaşı gibi jeopolitik gerilimler ve pandemi sürecinde yaşanan lojistik aksamalar, Tokyo yönetimini kritik üretim alanlarında daha dirençli bir yapı kurmaya sevk etti. Bu bağlamda fon, sadece ticari gemiler değil; aynı zamanda stratejik nakliye, enerji taşımacılığı ve acil müdahale gemilerinin üretimini de destekleyecek.
Yatırımcı ve ihracatçılara etkisi: Uzun vadeli rekabet avantajı
Yeni yatırım fonunun, Japonya’nın dış ticaret dengesi üzerinde de olumlu etkiler yaratması bekleniyor. Yerli gemi üretiminin artması sayesinde Japonya, özellikle Asya, Afrika ve Güney Amerika’daki gelişmekte olan ülkelere yönelik gemi ihracatını artırmayı planlıyor. Bu strateji, Japon üreticilerin Çin ve Güney Koreli rakiplerine karşı fiyat ve kalite dengesinde avantaj sağlamasına yardımcı olabilir. Ayrıca, alternatif yakıtlı ve düşük emisyonlu gemilere olan küresel talebin önümüzdeki yıllarda artacağı öngörülüyor. Bu bağlamda erken pozisyon alan Japon üreticilerin rekabet gücü artabilir.
Finansal altyapı ve destekleyici kurumlar
Yeni yatırım fonunun yapılandırılmasında Japonya Kalkınma Bankası (DBJ), Japonya Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) ve diğer devlet destekli finans kuruluşlarının aktif rol alması bekleniyor. Bu kurumlar aracılığıyla fonun uzun vadeli finansman ihtiyacı karşılanacak ve özel sektördeki yatırımların kaldıraç etkisiyle büyümesi sağlanacak. Ek olarak, Japonya Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı (METI), fonun operasyonel yönetiminde düzenleyici otorite olarak görev üstlenecek.
Sonuç: Sanayileşmede yeni dönem
Japon hükümetinin attığı bu adım, yalnızca gemi inşa sanayisi açısından değil, genel sanayi politikası anlamında da önemli bir paradigma değişikliğine işaret ediyor. Kamunun öncülük ettiği fonlarla geleneksel sektörlere yeni teknolojilerin entegre edilmesi, Japonya'nın üretim gücünü yeniden küresel ölçekte rekabetçi hale getirmeyi amaçlıyor. Bu yatırım fonunun başarılı olması durumunda, Japonya’nın savunma sanayisi, havacılık ve ileri imalat teknolojileri gibi diğer stratejik alanlarda da benzer kamu-özel fonlarının oluşturulabileceği öngörülüyor.