İngiltere Maliye Bakanı Rachel Reeves, büyük hukuk ve muhasebe firmalarındaki ortakların daha fazla vergi ödemesini hedefleyen yaklaşık 2 milyar sterlinlik bir düzenlemeyi iptal etti. Karar, bütçe öncesinde gelir arayışındaki hükümetin, bazı politikalarının uygulamada maliyet-etkin olmayabileceği gerçeğiyle yüzleştiğine işaret ediyor.
Vergi planı iptal edildi: Gerekçe kaçakçılık riski
26 Kasım’da açıklanması planlanan düzenleme, İngiltere’de faaliyet gösteren sınırlı sorumlu ortaklık (LLP) yapısındaki firmalardaki yüksek gelirli ortaklardan daha fazla vergi alınmasını öngörüyordu. Ancak konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklara göre, Hazine'nin gerçekleştirdiği ekonomik modelleme sonucunda planın potansiyel olarak istenenden daha düşük vergi geliri yaratabileceği ve aynı zamanda sistemde vergi kaçakçılığına açık alanlar oluşturabileceği tespit edildi. Hükümet, bu nedenle düzenlemeden geri adım atma kararı aldı. Böylece beklenen yaklaşık 1,9 milyar sterlinlik ek gelirden vazgeçilmiş oldu.
Kimleri etkileyebilirdi?
İngiltere’de birçok büyük ölçekli hukuk ve muhasebe firması, yüksek kar marjlarına rağmen avantajlı vergi statüsü sunan LLP yapısı ile faaliyet göstermekte. Bu yapı sayesinde ortaklar, ulusal sigorta primi ödemeksizin kazançlarının tamamını doğrudan gelir olarak elde edebiliyor. Bu plana göre, yaklaşık 200.000 profesyonelin (avukatlar, muhasebeciler, danışmanlar ve diğer uzmanlık gerektiren meslekler) gelirlerine ek olarak ulusal sigorta katkısı ödemesi zorunlu hale gelecekti. Bu da bazı ortaklar için toplam vergi oranının yaklaşık %55'e kadar çıkmasına yol açacaktı.
Hedef: Mali açıkları kapatmak
Rachel Reeves’in bu hamlesi, İşçi Partisi’nin kamu maliyesindeki dengeleri sağlama vaatleri kapsamında değerlendirilmişti. İngiltere ekonomisi halen yüksek borçlanma ihtiyacı, düşük büyüme görünümü ve kamu hizmetlerinde artan baskılarla karşı karşıya. Hükümet, bu dengeyi kurarken hem yeni gelir kaynakları oluşturmak hem de politik olarak hassas kesimlerle çatışmaktan kaçınmak zorunda. Ancak Hazine kaynaklarına göre, planın vergi kaçırmaya yol açabilecek yapısal zaaflar içerdiği ve firmaların ortaklarını danışman statüsüne geçirerek düzenlemeden kaçınabilecekleri endişesi geri adımda etkili oldu.
Düşünce kuruluşlarından eleştiri ve uyarılar
Vergilendirme Analizi Merkezi (Tax Policy Associates), söz konusu düzenlemenin vergi sisteminde uzun süredir var olan adaletsizlikleri hedef aldığını belirtti. Kuruluş, ulusal sigorta katkısı ödemeyen LLP ortaklarının, benzer gelir grubundaki diğer çalışanlara kıyasla daha düşük efektif vergi oranı ile faaliyet gösterdiğine dikkat çekti. Kuruluştan yapılan açıklamada, "Bu düzenleme vergi sisteminin eşitliğini güçlendirebilirdi. Ancak yapısal engeller ve uygulama zaafları, etkinliğini gölgelemiştir" denildi.
Hedef vergi oranı yüzde 7 artacaktı
Revize edilen plana göre, ortakların vergi yüküne yaklaşık %7 oranında ulusal sigorta katkısı eklenecekti. Bu da bazı üst düzey ortakların toplam vergi oranını %48 seviyesinden %55’e taşıyacaktı. Ancak Reeves’in planı, son hafta içerisinde "daha düşük oranlı bir artış" üzerine yeniden değerlendirilmeye alınmıştı. Nihayetinde, tam iptal kararı verilerek 26 Kasım’da açıklanacak bütçede yer verilmemesi kararı alındı.
İş dünyasından temkinli memnuniyet
Büyük muhasebe ve hukuk firmaları, düzenlemenin rafa kaldırılmasını memnuniyetle karşılarken, uzun vadede "vergi sisteminin istikrarı ve öngörülebilirliği" açısından açık iletişim talep etti. Birleşik Krallık İş Konfederasyonu (CBI) sözcüsü, “Bütçe süreci sırasında bu tür politikaların çok yönlü değerlendirilmesi olumlu. Ancak vergi sisteminin sürdürülebilirliği ve rekabetçiliği için daha geniş çaplı reform ihtiyacı devam ediyor” dedi.
Reeves’in bütçeye yaklaşımı: Geri adım mı, strateji mi?
Rachel Reeves, daha önce verdiği demeçlerde vergi oranlarını artırmadan kamu gelirlerini artırma niyetinde olduklarını açıklamıştı. Bu bağlamda, özellikle üst gelir gruplarına yönelik bazı teknik düzenlemeler gündeme gelmişti. Ancak İşçi Partisi’nin seçim kampanyasında "gelir vergisi oranlarında artış olmayacak" taahhüdü, bu tür düzenlemeleri siyasal açıdan riskli hale getiriyor. Ayrıca Reeves, İngiltere’den taşınan zengin bireylere yönelik uygulanan çıkış vergisini genişletme planını da gözden geçiriyor. Maliye çevrelerine göre bu da bütçeye ek gelir sağlayabilecek bir başka araç olarak değerlendiriliyor.
Sonuç: Yapısal reform yerine geçici çözümler
Ulusal sigorta katkısı planının iptali, İngiltere'nin uzun vadeli vergi reformları ihtiyacını gündeme getiriyor. Ekonomistler, ülkenin karmaşık ve adaletsizlik üreten vergi yapısının ciddi bir yapısal dönüşüme ihtiyaç duyduğunu savunuyor. Bütçeye sadece birkaç hafta kalmışken Reeves’in yaklaşımı, kamuoyunu seçim öncesinde rahatsız edecek büyük hamlelerden kaçınmak üzerine kurulu görünüyor. Ancak bu durum, ekonomik sürdürülebilirlik açısından geçici çözümlerle yetinildiği eleştirilerini de beraberinde getiriyor.