İngiltere Merkez Bankası'na bağlı Tedbiri Düzenleme Otoritesi (PRA), bankacılık sistemine olan güveni artırmak ve tüketicileri yüksek enflasyon döneminde korumak amacıyla mevduat sigortası limitini yüzde 40 artırarak 85.000 sterlinden 120.000 sterline yükseltti. Yeni düzenlemeye göre, bir banka iflası durumunda İngiltere'deki bireysel müşterilerin 120.000 sterline (yaklaşık 158.000 ABD doları) kadar olan mevduatları sigorta kapsamına alınacak. Bu adım, finansal sistemin istikrarını korumaya yönelik önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Enflasyona karşı güncellenmiş güvenlik limiti
Tedbiri Düzenleme Otoritesi (PRA) Başkanı Sam Woods, yeni limitle ilgili yaptığı açıklamada, “Bu değişiklik, halkın parasının güvenliği konusundaki güvenini korumaya yardımcı olacaktır” dedi. Otorite, mevduat sigortası limitinin güncellenmesinin uzun süredir gündemde olduğunu ve bu artışın özellikle yüksek seyreden enflasyon koşullarına karşı koruma sağlamak amacıyla yapıldığını ifade etti. Daha önce, PRA tarafından yapılan öneride mevduat sigorta limitinin 110.000 sterline çıkarılması gündeme gelmişti. Ancak kalıcı hale gelen enflasyonist baskılar nedeniyle sınır daha yüksek bir eşikte belirlendi. Bu yeni eşik, İngiltere'deki tüketicilere daha fazla finansal güvence sağlarken aynı zamanda sistemsel risklere karşı koruma sunmayı hedefliyor.
AB ve ABD ile karşılaştırıldığında İngiltere’nin pozisyonu
Yeni mevduat sigortası limiti olan 120.000 sterlin, Avrupa Birliği’nin uyguladığı uyumlaştırılmış 100.000 euro (yaklaşık 109.000 $) seviyesini aşıyor. Ancak yine de ABD'deki 250.000 dolarlık sigorta sınırının altında kalıyor. ABD'de Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) tarafından uygulanan bu yüksek koruma limiti, finansal krizlerin etkilerini azaltmak için yıllardır kullanılan bir araç konumunda bulunuyor. İngiltere'nin yeni limiti, Avrupa standartlarının üzerine çıkarken, Amerikan sistemine göre hâlâ daha mütevazı bir koruma sunuyor. Ancak PRA, bu oranın ülke ekonomisi ve bankacılık sisteminin yapısına göre dengeli ve sürdürülebilir olduğunu belirtiyor.
2017’den bu yana ilk büyük artış
İngiltere'de bireysel mevduat güvenliği en son 2017 yılında güncellenmişti. O dönem belirlenen 85.000 sterlinlik limit, yıllar içinde artan yaşam maliyeti ve para değerindeki erozyon nedeniyle yetersiz hale geldi. Yeni düzenlemeyle bu açığın kapatılması amaçlanıyor. Son yıllarda İngiltere’deki bireylerin ortalama tasarruf düzeyi artarken, yüksek enflasyon karşısında bu tasarrufların satın alma gücü önemli ölçüde azaldı. Bankacılık sektöründe yaşanabilecek olası bir kriz durumunda daha yüksek tutarların korunması, bireylerin tasarruflarını sistem dışında tutma eğilimini de azaltmayı hedefliyor.
Ekonomik güven ve sistemik risklere karşı önlem
PRA’nın aldığı bu karar, yalnızca bireysel yatırımcıları değil, aynı zamanda finans sisteminin geneli açısından da bir güvenlik ağı oluşturuyor. Özellikle küresel ölçekte artan faiz oranları, tahvil piyasalarındaki dalgalanmalar ve bölgesel bankacılık krizleri gibi riskler karşısında, güçlü bir finansal güvenlik mekanizması oluşturmak kritik önem taşıyor. Mevduat sigorta limitinin artırılması, piyasalarda güven ortamının korunması açısından da olumlu bir sinyal verdi. Bankacılık sektörü uzmanları, PRA’nın bu kararını zamanında ve yerinde bir adım olarak yorumlarken, tüketicilerin daha yüksek güvence altında tasarruf yapmalarının finansal istikrar için önemli olduğunu vurguluyor.
Sistemin işleyişi: FSCS kapsamında koruma
İngiltere'de mevduat sigortası uygulaması, Finansal Hizmetler Tazminat Planı (FSCS) kapsamında yürütülüyor. FSCS, lisanslı bankalar ve finansal kurumlar nezdindeki bireysel tasarrufların belirli bir limite kadar korunmasını sağlıyor. Yeni limitin 2024’ün ikinci çeyreğinden itibaren yürürlüğe girmesi bekleniyor. Bu sistem yalnızca bireylerin değil, küçük işletmelerin de hesaplarını koruma altına alıyor. Ayrıca geçici yüksek bakiye sahipleri –örneğin konut satışı sonrası oluşan tutarlar– için geçici olarak daha yüksek limitler de uygulanabiliyor.
Finansal okuryazarlık ve bilinçlendirme ön planda
PRA ve FSCS, mevduat sigortasının kapsamı hakkında kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla kampanyalar düzenliyor. Vatandaşların hangi tür hesaplarının sigorta kapsamında olduğu, hangi kurumların FSCS'e tabi olduğu ve limitlerin nasıl uygulandığı konusunda net bilgi sahibi olması hedefleniyor. Yapılan araştırmalar, bireylerin büyük bir kısmının mevcut sigorta limitlerinden habersiz olduğunu ve bir banka krizi yaşandığında ne kadar koruma altında olduklarını bilmediğini gösteriyor. Bu bağlamda, yeni limitin açıklanmasıyla birlikte PRA'nın eğitim ve bilgilendirme faaliyetlerini yoğunlaştırması bekleniyor.
Yatırımcılar ve tasarruf sahipleri için güven artırıcı adım
İngiltere Merkez Bankası'nın bu hamlesi, özellikle son dönemde yaşanan banka iflasları ve finansal sıkıntılar göz önüne alındığında, tasarruf sahiplerinin güvenini yeniden inşa etmek açısından kritik bir adım olarak görülüyor. Artan limit, özellikle yüksek tutarda tasarrufu olan bireyler açısından daha cazip bir bankacılık ortamı yaratabilir. Ayrıca bu tür düzenlemeler, alternatif yatırım araçları ile bankacılık sistemine duyulan güven arasında denge kurulmasına da yardımcı olabilir. Son yıllarda kripto varlıklara yönelen bireylerin, sigorta kapsamı sunan geleneksel sistemlere yeniden dönüşü açısından bu adımın etkili olabileceği belirtiliyor.
Küresel eğilim: Koruma limitlerinde artış
İngiltere yalnız değil. Son yıllarda birçok ülke, artan enflasyon, jeopolitik riskler ve finansal belirsizlikler nedeniyle mevduat sigorta limitlerini gözden geçiriyor. Almanya, Fransa, Hollanda gibi AB ülkelerinde 100.000 euro olan standart limit tartışmaya açılmış durumda. ABD ise 250.000 dolarlık sigorta eşiğini revize etmeyi gündeme alıyor. İngiltere’nin attığı bu adım, diğer ülkeler için de örnek teşkil edebilir. PRA, kararın sadece teknik değil, aynı zamanda psikolojik etkiler yaratmayı da amaçladığını belirtiyor. Özellikle tüketici güven endeksinin zayıf seyrettiği dönemlerde bu tür kararların pozitif etkisi daha fazla hissediliyor.
Sonuç: Güvence artarken sistemsel esneklik de sağlandı
İngiltere Merkez Bankası'nın PRA aracılığıyla aldığı bu karar, yalnızca rakamsal bir artış değil, aynı zamanda sistemik bir güvenlik kalkanının güncellenmesidir. 120.000 sterlinlik yeni limit, finansal sistemin dayanıklılığını artırırken, tasarruf sahiplerinin haklarını da güçlendirmiş oldu. PRA'nın bu adımı, gelecek dönemde başka düzenlemelerin de önünü açabilir. Özellikle dijital banka hesapları, fintech uygulamaları ve yeni nesil tasarruf modelleri için de benzer koruma mekanizmalarının geliştirilmesi gündemde yer almaya devam edecek.